ÇOCUK EDEBİYATI ve MEDYA DERS NOTLARI (7)

YAYINLARI KULLANIRKEN UYGULANACAK YÖNTEMLER

Yazılı metinler, edebî türlerin kitaba dönüşmüş örnekleridir. Masal, öykü (hikâye), şiir, deneme, gezi yazısı gibi türlerde yazılmış metinlerin aile bireyleri ya da öğretmenler tarafından çocuklara okunması, öğrencileri edebiyatla buluşturma anlamı taşır. Böylece öğrencilerin;

• Ana dili öğrenme alanlarından ilk ikisi olan dinleme ve konuşma becerileri geliştirilir.

• Hayal gücü zenginleştirilir.

• Olaylar ve kavramlar arasında ilişkiler kurmaları ve karşılaştırmalar yapmaları sağlanır.

• Hayatı ve evreni tanımalarına ortam hazırlanır.

Sözlü anlatma, çocukla / öğrenciyle göz teması kurma imkânı sağladığı için daha etkilidir.

Çocuklara masal okuma, iki yaşlarında başlayan bir etkinliktir. Masallar, dinleme ve konuşma becerisini geliştirmesi yanında hayal gücünü zenginleştirmesi bakımından da önemlidi Sözlü anlatma, çocukla/öğrenciyle göz teması kurma imkânı sağladığı için daha etkilidir. Anne babalar çocuklara, öğretmenler öğrencilere aktarmayı düşürdükleri masal ya da kısa öyküleri mümkünse önceden okuyup belleğine kaydetmeli ve anlatım yöntemini kullanarak öğrencilere sunmalıdırlar. Kitaptan okuma yöntemi ikinci derecede tercih edilmelidir. Unutulan yerler, anlatıcının hayal gücüyle doldurulabilir.

ROL YAPMA

 Bir insanı, bir canlıyı, hatta bir eşyayı canlandırarak anlatma yöntemidir. Yaparak yaşayarak anlama ve öğrenme imkânı sunar. Canlandırılan role uyum göstermek için mümkünse kostüm, makyaj, aksesuar gibi ögelerden de yararlanılabilir.

Anne baba ya da öğretmen tarafından okunan bir olay metni, ezberlenmeksizin, bellekte yer ettiği kadarıyla, doğaçlamalarla tamamlanarak canlandırılır.

Bir hikâye ya da masal özel olarak hazırlanan kuklalar aracılığıyla oynanır. Bir perdeye ihtiyaç duyulmadan gerçekleştirildiği için kukla tiyatrosundan farklıdır.

KUKLALARLA ANLATIM

 Olayı metinleri kuklalara kişilik vererek canlandırılabilir. Bir öykü ya da masal, özel olarak hazırlanan kuklalar aracılığıyla oynanır. Bir perdeye ihtiyaç duyulmadan gerçekleştirildiği için kukla tiyatrosundan farklıdır. Karton ya da kumaştan yapılmış, el ve parmakla oynatılabilen kuklalar, metinlere görsellik kazandırmaya yarar.

Kukla, okul öncesi öğrencilerinin en çok sevdiği anlatım yöntemidir.

ŞİİR KOROSU

 Bir metni toplu olarak seslendirme anlamı taşır. Bir grubun üyesi olmak, eş zamanlı bir etkinliğe katılmak, birlikte iş görebilmek, grup çalışmalarına uyum göstermek gibi yararlar sağlar.

Şiir korosu; bir grubun üyesi olmak, eş zamanlı bir etkinliğe katılmak, birlikte iş görebilmek, grup çalışmalarına uyum göstermek gibi yararlar sağlar.

ŞİİR EZBERLEME

Şiir ezberleme, öğrencilerde ana dili zevkini geliştirmesi yanında onlara Türkçenin incelik ve güzelliğini keşfettirmesi bakımından da önemlidir. Şiir, öğrencilere sözcüklerin yan ve mecaz anlamlarını da sezdirir. Ses ve ritim algısını geliştirir. Belleklerini güçlendirir.

Şiir ezberleme, öğrencilerde ana dili zevkini geliştirmesi yanında onlara Türkçenin incelik ve güzelliğini keşfettirmesi bakımından da önemlidir.

KONU ÖZETİ

•Okul öncesine yönelik basılı yayınlar boyama kitapları, resimli kitaplar, sesli ve müzikli kitaplardan oluşur. Masal, öykü, şiir, deneme vb. türlerde yazılmış metinlerin öğrencilere okunması, onların edebiyatla buluşmalarını sağlar. Bu, öğrencilerin dinleme ve konuşma becerilerini geliştirir, hayal güçlerini zenginleştirir, olaylar ve kavramlar arasında ilişki kurmalarını sağlar, hayatı ve evreni tanımalarına ortam hazırlar. •Metinlerin öğrencilere sunulmasında sözlü anlatım, rol yapma, kuklalarla anlatım, şiir korosu, şiir ezberleme, hikâye kartları ile anlatım gibi yöntemler kullanılır. •Metninin türüne ve özelliğine göre yöntem seçilir. •Öğrencilere sunulacak metin, olay metni ise canlandırma yöntemi en etkili yöntemler arasındadır. Olay metinlerinin sözlü anlatım, hikâye kartlarıyla anlatma gibi yöntemlerle de öğrencilere sunulması mümkündür. Lirik metinlerin ise kimi bölümlerin solo, kimi bölümlerin koro ile seslendirildiği şiir korosu yöntemiyle sunulması yararlıdır. Öğrencilere şiir ezberletilmesi de öğrencilere ana dilinin zenginliklerini, inceliklerini keşfettirir, onlara şiir zevki kazandırır.